Przedawnienie roszczenia w sporze z konsumentem
Zasadą jest, że sąd nie bada z urzędu kwestii przedawnienia roszczenia. Istnieją jednak odstępstwa od tej zasady. Dotyczą one w szczególności spraw wytoczonych przeciwko konsumentom.
Badanie kwestii przedawnienia następuje na skutek zarzutu podniesionego przez stronę pozwaną w toku postępowania sądowego. Jest to ogólna zasada. W razie braku takiego zarzutu (np. w sytuacji, gdy pozwana spółka nie będzie odbierała korespondencji na adres wskazany w KRS i tym samym nie przejawi żadnej aktywności w sprawie), sąd powinien merytorycznie rozstrzygnąć sprawę. W interesie strony pozwanej jest zatem podniesienie ww. zarzutu w przypadku, gdy dane roszczenie może być przedawnione.
Od tej reguły istnieją jednak wyjątki. Dotyczą one przede wszystkim konsumentów. Art. 117 § 2(1) KC, który wszedł w życie 9 lipca 2018 r., stwierdza, że po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Jeżeli więc przedsiębiorca pozwie konsumenta, sąd z urzędu winien zbadać kwestię przedawnienia. Co więcej, przepis ten znajduje zastosowanie także do spraw wszczętych przed 9 lipca 2018 r.
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 12 lipca 2023 r. (sygn. I ACa 9/23), „jeśli roszczenie uległo przedawnieniu przed 9 lipca 2018 r., lecz konsument nie podniósł w sporze z przedsiębiorcą stosowanego zarzutu, to zastosowanie ma przepis art. 117 § 2(1) KC, według którego po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Jeśli roszczenie banku jest przedawnione, a pozwana nie podniosła zarzutu przedawnienia poza procesem i w procesie, to jednak przedawnienie roszczenia przedsiębiorcy wobec konsumenta uwzględniane jest przez sąd z urzędu po wejściu w życie ustawy nowelizującej”.
Należy jednak wskazać, że w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Korzystając z tego uprawnienia, sąd powinien rozważyć w szczególności długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia oraz charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.